مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی (دانشگاه اسلامی)

مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی (دانشگاه اسلامی)

دانشگاه اسلامی سال پانزدهم پاییز 1390 شماره 48

مقالات

۱.

تحولات باروری، تنظیم خانواده و سیاست های جمعیتی در ایران

تعداد بازدید : 258 تعداد دانلود : 909
هدف: بررسی و ارزیابی تحولات باروری و سیاست های جمعیتی و تنظیم خانواده. روش: اسنادی و تحلیل سیاست های جمعیتی در سه دهه اخیر. یافته ها: جمهوری اسلامی ایران در سه دهه اخیر، تحولات چشمگیر جمعیت شناختی را تجربه کرده که بر ساختار سنی و جنسی جمعیت در آینده تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت. با عنایت به اینکه برنامه ریزی های توسعه اقتصادی ـ اجتماعی در کشور، تحت تاثیر تحولات گذشته، وضعیت موجود و تغییرات آینده جمعیتی قرار دارد. از این رو، هر گونه برنامه ریزی جامع اجتماعی- اقتصادی، مستلزم مطالعات عمیق تحولات جمعیتی در کشور است. بدون شک، تحولات جمعیت می تواند منشا چالش های فراوانی برای دولت و کشور قلمداد شود؛ ولی در عین حال، با برنامه ریزی صحیح و به موقع می توان از ساختار و ویژگی های موجود جمعیت برای بهبود وضعیت آینده کشور استفاده کرد. نتیجه گیری: با توجه به برخی از پیامدهای تحولات باروری در ایران، راهکارها یی برای سیاستگذاری جمعیتی از جمله: احیای شورای عالی جمعیت، تدوین سیاست های جدید جمعیتی بر اساس نیازهای واقعی جمعیت و توسعه در کشور و ... پیشنهاد شده است.
۲.

درآمدی بر آمار ازدواج جوانان در ایران

تعداد بازدید : 71 تعداد دانلود : 695
هدف این نوشتار، بررسی و تحلیل آمار ازدواج و طلاق و تبیین موانع و مشکلات عمده ازدواج به روش تحلیل اسنادی و فراتحلیل است. یافته ها: بررسی ها نشان داد که موانع فرهنگی، بیشتر از موانع اقتصادی بر وضعیت کنونی ازدواج اثر داشته، اما کمتر مورد توجه واقع شده است. همچنین، روند وضعیت ازدواج در سالهای اخیر نگران کننده بوده؛ به نحوی که با وجود افزایش جمعیت، نرخ رشد ازدواج کاهش و نرخ طلاق به شدت افزایش داشته و در این شرایط، میانگین سن ازدواج به خصوص در دختران، افزایش یافته است. نتیجه گیری: ازدواج همسالان، آموزش مهارت های زندگی در سطوح مختلف، رصد دائمی و توجه ویژه مدیران در برنامه ریزی ها و عزم ملی برای حل این معضل، از جمله راه های برون رفت از این وضعیت بحرانی است.
۳.

نگاهی به رشته فقه خانواده

تعداد بازدید : 105 تعداد دانلود : 391
هدف این مقاله، ارزیابی رشته فقه خانواده است. این رشته برای اولین بار در جامعه المصطفی العالمیه در سال 1386 در مقطع کارشناسی ارشد تاسیس شد. اهمیت پرداختن به موضوع خانواده به عنوان مهم ترین نهاد رشد و تربیت انسان، بر کسی مخفی نیست و از آنجا که از زاویه فقه به خانواده می پردازد، ضروری بود قواعد، اهداف و ضمانت اجراهایی که شریعت اسلام برای آن پیش بینی کرده، تبیین شود. روش: بررسی اسناد و مدارک رشته از طریق اهداف، واحدهای درسی، برنامه ها و منابع درسی. یافته ها: با بررسی و تحلیل رشته، اشکالاتی در تعداد واحدها، دروس و حتی تعریف رشته معلوم شد. نتیجه گیری: باید برخی واحدهای درسی همچون: فلسفه حقوق خانواده، رویه قضایی در حقوق خانواده و فقه خانواده، افزایش یابد و برخی واحدهای غیر مرتبط با خانواده همچون: فقه معاملات، فقه مکاسب و ... حذف شود.
۴.

همبینی رشته های خانواده در آموزش عالی ایران

نویسنده:
تعداد بازدید : 820 تعداد دانلود : 463
هدف: بررسی اهداف و ضرورتهای رشته های مربوط به خانواده. روش: کتابخانه ای و فراتحلیل اسناد و مدارک رشته های با پسوند خانواده. یافته ها: بررسی توصیفی و کتابخانه ای نتایج همبینی دروس رشته های مختلف خانواده در آموزش عالی ایران نشان داد که هدف مشترک تمام رشته های مرتبط با خانواده، تربیت کارشناس و مشاور است و تربیت مدرس تنها در رشته های فقه خانواده و مشاوره خانواده است. بیشترین فصل مشترک دروس این رشته ها، فقه و اصول و سایر مسائل اسلامی خانواده و کمترین فصل مشترک، مطالعات تطبیقی خانواده و سنجش و اندازه گیری خانواده است. همچنین رشته های مدیریت خانواده و حقوق خانواده، بیشترین و فقه خانواده و مشاوره خانواده، کمترین پوشش دروس مد نظر را دارا هستند. نتیجه گیری؛ بررسی ها نشان داد که تربیت کارشناس، مشاور و پژوهشگر، بیشترین فراوانی و ایجاد مراکز و مدیریت مراکز مرتبط با رشته، کمترین فراوانی را دارد. همچنین رشته مشاوره خانواده، پوشش دهنده تمامی موارد و رشته مدیریت خانواده، هیچ یک از نقش های مذکور برای دانش آموختگان را ندارد. در ضمن، جامع ترین طرح دوره رشته های خانواده مربوط به رشته حقوق خانواده است و فقه خانواده درآخرین رتبه قرار دارد.
۵.

ارزیابی حقوق خانواده

تعداد بازدید : 888 تعداد دانلود : 983
هدف: ارزیابی رشته حقوق خانواده. روش: کتابخانه ای و توصیفی. یافته ها: با بررسی برنامه آموزشی رشته حقوق خانواده، معلوم شد اگر چه برنامه آموزشی تبیین شده اولیه، تقریباً کامل و مناسب بود؛ اما در مرحله اجرا، این رشته را با مشکلاتی همچون: جذب استادان منطبق با معیارهای دانشگاه و اهداف رشته و نیز عدم منابع درسی و رویکرد کاربردی دروس، روبه رو کرد. نتیجه گیری: لازم است به جای تدوین درسنامه، طرح پژوهشی برای منابع درسی نوشته شود. همچنین شاخص هایی برای ارزیابی برنامه آموزشی، برقراری تعامل با دانشگاه های دارای رشته های مشابه، راه اندازی دکتری «حقوق خانواده» و... از جمله پیشنهادهای این نوشتار است.
۶.

بررسی رشته مطالعات خانواده

نویسنده:
تعداد بازدید : 266 تعداد دانلود : 367
هدف: نقد و بررسی رشته مطالعات خانواده. روش: اسنادی و کتابخانه ای. یافته ها: هرگونه سرمایه گذاری در خصوص خانواده، منافع فراوانی را برای فرد، خانواده و جامعه به ارمغان خواهد آورد. ساختار جمعیتی کشور، تغییرات فرهنگی، ارزشی و روابط خانوادگی، آمار ازدواج و طلاق، نیازهای اساسی جوانان، نشان دهنده اهمیت و ضرورت نگاه تخصصی و همه جانبه به امر خانواده است. طراحی نظام جامع مطالعات خانواده یا خانواده پژوهی از الزامات اساسی و محوری به ویژه در جامعه اسلامی محسوب می شود؛ زیرا کشور فاقد هر گونه نظام برنامه ریزی برای مطالعات علمی خانواده است. نتیجه گیری: این رشته با اینکه چند سالی است در برخی از دانشگاه ها دایر شده، اما مورد استقبال قرار نگرفته و عناوین و سرفصل های آن از کاستی های جدی رنج می برد. در این مقاله راهکارهایی از جمله: اصلاحات رشته، حذف درس تجزیه و ترکیب، آشنایی با کلیات علوم قرآن و حدیث، حقوق بشر، اقتصاد خانواده و همچنین تغییر عنوان ماخذشناسی اسلامی به ماخذشناسی خانواده، پیشنهاد شده است.
۷.

تغییرات جمعیتی و بایسته های واحد درسی جمعیت و تنظیم خانواده

تعداد بازدید : 62 تعداد دانلود : 878
هدف: بررسی تغییرات جمعیتی در ایران و ارزیابی بخش جمعیت کتاب درسی واحد «جمعیت و تنظیم خانواده». روش: کتابخانه ای و فراتحلیل سیاست های جمعیتی در ایران. یافته ها: در چند دهه اخیر، برنامه های متفاوتی برای تحقق سیاست های جمعیتی از سوی برنامه ریزان کشور اجرا شده که تحولات جمعیتی را در پی داشته است. آموزش واحد درسی «جمعیت و تنظیم خانواده» از جمله برنامه های کنترل جمعیت است که پس از تصویب قانون تنظیم خانواده در مراکز آموزش عالی کشور ارائه شد. یکی از تبعات اجرای سیاست های جمعیتی و آموزش تنظیم خانواده،کاهش نامتعادل رشد جمعیت، افزایش پدیده سالمندی و رشد منفی جمعیت در دهه های آتی است. نتیجه گیری: ارائه خدمات تنظیم خانواده به صورت محلی و منطقه ای و اضافه کردن پیامدهای پیر- سنیِ جمعیت در واحد درسی جمعیت و تنظیم خانواده، از نتایج به دست آمده این نوشتار است.
۸.

گزارش کارشناسی واحد درسی «جمعیت و تنظیم خانواده»: با تاکید بر تنظیم خانواده

تعداد بازدید : 751 تعداد دانلود : 57
هدف: بررسی روند تصویب واحد درسی «جمعیت و تنظیم خانواده» و نقد کتابهای موجود. روش: توصیفی و کتابخانه ای. یافته ها: هدف کلی از واحد درسی تنظیم خانواده، ایجاد توازن بین امکانات و تعداد فرزندان و ایجاد هماهنگی بین جمعیت و تولید در سطح جامعه است؛ اما با توجه به مدارک موجود، معلوم می شود که واحد درسی«جمعیت و تنظیم خانواده» با اینکه چند سالی است در راستای کنترل جمعیت در دانشگاه های کشور تدریس می شود، اما تدریس آن با مشکلاتی مواجه بوده است. نتیجه گیری: باید مطالب مربوط به تنظیم خانواده در زمان ازدواج و در مراکز مشاوره به دختران و پسران به صورت تفصیلی آموزش داده شود. همچنین پیشنهاد می شود درس «دانش خانواده» با محوریت معیارهای انتخاب همسر، ازدواج آسان و... در دانشگاه ها تدریس شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۷