مدیریت اطلاعات سلامت

مقدمه: رشد اقتصادی همواره به عنوان یکی از آرمان های اساسی دولت ها و شاخصی برای ارزیابی عملکرد آن ها مطرح بوده است. دستیابی به رشد اقتصادی، بیش از هر چیز در گرو شناخت صحیح مسیرهای بالقوه و عوامل تأثیرگذار بر آن است. یکی از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی، سلامت جوامع و نیروی کار است که در کنار آموزش، دو محور اصلی سرمایه ی انسانی را شکل می دهند. با در نظر گرفتن اهمیت رشد اقتصادی و مهم تر از آن شناسایی عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی در استان ها، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر مخارج سلامت خانوار بر رشد اقتصادی و آزمون سایر عوامل تأثیرگذار بر روی آن، در استان های ایران پرداخته است. روش بررسی: مطالعه ی حاضر از نوع نظری- علمی بود و و در آن از مدلی استفاده شد که برگرفته از مدل رشد درون زای Romer (Romer’s endogenous growth model) بود. الگوی مورد نظر پس از بررسی تکنیک ها و انجام آزمون های اقتصادسنجی، با استفاده از تکنیک داده های تابلویی یعنی ادغام سری زمانی دوره ی 86-1379 و داده های مقطعی 27 استان ایران برآورده شده است. یافته ها: یافته های این پژوهش مؤید اثر مثبت رشد مخارج سلامت خانوار در کنار اثر مثبت سرمایه گذاری عمرانی دولت و نیز اثر منفی رشد شاخص قیمت مصرف کننده بر رشد اقتصادی استان های ایران بود. نتیجه گیری: با توجه به معنی دار بودن اثر رشد مخارج سلامت خانوار بر رشد اقتصادی استان های ایران و نیز سهم این مخارج در بودجه ی خانوار در مقایسه با سایر کشورها، بهبود سطح سلامت در استان ها می تواند به عنوان عاملی مهم و اثرگذار در رشد و توسعه ی اقتصادی آن ها مورد توجه و تأکید قرار گیرد.

مقدمه: استفاده ی مؤثر از نیروی انسانی یکی از عوامل کلیدی در کارآمدی نظام های سلامت شمرده شده است. همچنین دسترسی عادلانه ی افراد به خدمات قابل پرداخت، بر حسب نیاز نیز نشانه ی عادلانه بودن نظام ارایه ی خدمات بهداشتی و درمانی تلقی می گردد. ارایه ی خدمات سلامتی، به ویژه سلامت باروری، به زنان به عنوان یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه، یکی از اولویت های اصلی سیاست گذاران سلامت محسوب می شود. متخصصان زنان و کارشناسان مامایی برای ارایه ی برخی از خدمات سلامت باروری، توانمندی ها و مهارت های مشترکی دارند. این مقاله با هدف بررسی هزینه- خدمت این خدمات، از منظر کارآمدی طراحی گردید. روش بررسی: این مطالعه ی توصیفی– تحلیلی در سال 1390 در سه گام انجام شد. ابتدا برنامه ی درسی کارشناسان مامایی و متخصصین زنان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. سپس پرسش نامه ی محقق ساخته ای، حاوی 20 سؤال طراحی و روایی و پایایی آن تأیید گردید. در مرحله ی آخر، اطلاعات پرسش نامه ها به صورت تصادفی توسط 261 خانم در سنین باروری در 9 دفتر کار مامایی و 15 مطب پزشک متخصص زنان از فهرست مطب های سراسر شهر اصفهان جمع آوری و با استفاده از نرم افزار آماری 18SPSS تحلیل گردید. یافته ها: 14 خدمتی که هر دو گروه قابلیت و مهارت ارایه ی آن را داشتند، شناسایی و مورد بررسی قرار گرفتند. 65 درصد از زنان مورد مطالعه، تحت پوشش بیمه های تأمین اجتماعی و خدمات درمانی بودند و میانگین سنی آنان 28 سال بود. عفونت های دستگاه تناسلی و مراقبت های دوران بارداری، شکایت شایع زنان برای مراجعه به متخصصان زنان و دفاتر مامایی بود. شایع ترین دلیل مراجعین در انتخاب متخصص زنان، اطمینان از مهارت آن ها و برای مطب های مامایی، هزینه ی قابل پرداخت خدمات بود. مراجعین دفاتر کار مامایی، زمان انتظار کمتر و طول ملاقات بیشتری داشتند و در کلیه ی 14 خدمت هزینه ی کمتری پرداخت نموده بودند. نتیجه گیری: اختصاص وقت متخصصان زنان به مراقبت های قابل انجام توسط کارشناسان مامایی با پرداخت هزینه های بیشتر و زمان انتظار طولانی تر می تواند نشانه ای از ناکارآمدی خدمات سلامت باروری تلقی گردد. از این رو، استفاده از سیستم ارجاع و تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات قابل ارایه توسط کارشناسان مامایی، می تواند سالانه بیش از 250 میلیارد تومان صرفه جویی در بر داشته باشد و کارآمدی نظام ارایه ی خدمت سلامت باروری کشور را بهبود بخشد.

مقدمه: بیمارستان ها به عنوان مهم ترین واحدهای مصرف کننده ی منابع در بخش بهداشت و درمان در نظر گرفته می شوند و یکی از سازمان های اصلی ارایه ی خدمات بهداشتی درمانی هستند. بنابراین، توجه کامل به کارایی بخش های آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف این مطالعه، تحلیل کارایی بخش های مختلف بیمارستان شریعتی اصفهان با استفاده از تحلیل پوششی داده ها (DEA یا Data envelopment analysis) بود. روش بررسی: در این مطالعه ی تحلیلی، کارایی بخش های کلینیکی بیمارستان شریعتی اصفهان (15 بخش) با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها در سه ماهه ی اول سال 1389 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برای این منظور، از مدل ورودی محور روش تحلیل پوششی داده ها، با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس استفاده شد و از دو ورودی یعنی تعداد تخت و تعداد پرسنل و سه خروجی یعنی درصد اشغال تخت، فعال بودن بخش و عملکرد بخش، برای بررسی استفاده گردید. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار DEA-Solver استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها نشان داد بخش های بیمارستان شریعتی، امکان حداقل 8 درصد ظرفیت افزایش کارایی بدون هیچ گونه افزایش در هزینه ها را دارند. به عبارت دیگر، وجود عوامل تولید مازاد در بیمارستان مشهود است. نتیجه گیری: در روند پژوهش، بخش های کارا و ناکارا تعیین شدند. از بین 15 بخش، 7 بخش کارا و سایر بخش ها ناکارا بودند. برای بخش های ناکارا از تلفیقی از واحدهای کارا مجموعه های مرجع تعیین شدند و پیشنهادهایی جهت تخصیص مجدد منابع برای این بخش ها صورت گرفت.

مقدمه: استفاده از شبکه های عصبی و الگوریتم های ژنتیک در بررسی مسایل و متغیرهای پر کاربرد در زمینه ی سلامت، این روزها بیش از پیش رواج یافته است. مجهز شدن علم پزشکی به ابزارهای هوشمند در تشخیص و درمان بیماری ها می تواند اشتباهات پزشکان و خسارت جانی و مالی را کاهش دهد. در این مقاله کاربردهای نوعی شبکه ی عصبی در پزشکی مورد بررسی قرار گرفته است، تا هم برای محققان هوش مصنوعی و هم برای پزشکی قابل استفاده باشد. روش بررسی: در این مطالعه از نمونه ی داده های موجود در نرم افزار SPSS به نام Patient_los.sav که شامل ثبت درمان یک نمونه از بیمارانی است که برای بیماری قلبی درمان دریافت نموده اند، استفاده خواهیم کرد و با به کارگیری فرایند پرسپترون چند لایه برای ساختن یک شبکه ی عصبی، به پیش بینی هزینه و طول درمان بیماران پرداخته شده است. متغیرهای طول مدت بستری شدن و هزینه ی درمان به عنوان متغیرهای وابسته و سایر متغیرها را نیز به عنوان عامل یا فاکتور وارد مدل شده اند. یافته ها: شبکه ی عصبی می تواند نتایج بیمارانی که عمل شده باشد یا عمل نشده باشند، را بررسی کند و سپس شبکه های جداگانه می تواند هزینه ی درمان و مدت بستری شدن را پیش بینی کند، به شرط این که بدانیم روی چه بیماری جراحی انجام شده است. نتیجه گیری: شبکه ی عصبی طراحی شده در این قسمت به خوبی مقادیر معمول بیماران را پیش بینی میکند و با به وجود آوردن شبکه ی عصبی چند لایه می توان بیمارانی که قبل از عمل جراحی می میرند، را به خوبی به تصویر کشید. شبکه ی عصبی به خاطر خاصیت مدل سازی غیر خطی می تواند کمک مؤثری در مدل سازی و پیش بینی باشد.

مقدمه: افزایش آمار سزارین در چند دهه ی اخیر هدف اولیه ی آن یعنی کاهش مرگ و میر و ناتوانی را به چالش کشیده است. اگر چه تحقیقات رابطه ی مثبتی بین ارتقای طبقه ی اقتصادی- اجتماعی و افزایش آمار سزارین را نشان می دهند، اما امروزه روندی از تقاضا برای سزارین بدون هیچ علت طبی در طبقات پایین تر نیز دیده می شود. این تحقیق، جهت تعیین ارتباط بین سزارین خودخواسته با طبقه ی اقتصادی- اجتماعی زنان نخست زا انجام شد. روش بررسی: این پژوهش تحلیلی- مقطعی به مدت هشت ماه در مرکز آموزشی درمانی نیک نفس رفسنجان انجام شد. اطلاعات دموگرافیک و اطلاعات مربوط به زایمان و فاکتورهای اقتصادی- اجتماعی در یک پرسش نامه و به وسیله ی مصاحبه از 459 زن نخست زایی که واحدهای پژوهش را تشکیل دادند، اخذ شدند. اطلاعات وارد نرم افزار SPSS شد و با کمک آزمون های Chi-square و تست دقیق Fisher مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با وزن دادن به فاکتورهای دخیل، پنج طبقه ی اقتصادی- اجتماعی خیلی فقیر، فقیر، متوسط، خوب و خیلی خوب برای واحدهای پژوهش تعریف گردید. بین طبقه ی اقتصادی- اجتماعی و انتخاب سزارین در بدو ورود به بخش زایمان (00/0 = P) و نیز بین ارتقای طبقه ی اقتصادی- اجتماعی و انجام سزارین (02/0 = P) ارتباط معنی دار آماری به دست آمد. اما بین طبقات مختلف اقتصادی- اجتماعی از لحاظ علت سزارین اختلاف معنی داری دیده نشد. نتیجه گیری: ارتقای طبقه ی اقتصادی- اجتماعی به طور خطی با افزایش تقاضا برای سزارین ارتباط دارد. با این وجود، سهم سزارین خودخواسته در طبقات اقتصادی- اجتماعی پایین نیز به طور افزاینده ای بالا است. این شیوع بالای سزارین با تحمیل بار مالی قابل توجه به نظام سلامت، یکی از عوامل ناکارآمدی در نظام ارایه ی خدمات درمانی کشور محسوب می شود.

مقدمه: صنعت نرم افزار در سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته است. چرخه ی کل حیات یک نرم افزار شامل دو فاز تولید و نگهداشت می باشد. در این پژوهش به بررسی و تعیین پارامترهای مؤثر بر تخمین هزینه ی تولید نرم افزار پرداخته شد، همچنین رتبه و میزان تأثیرگذاری هر یک از آن ها بر هزینه و زمان تعیین شد و روش هایی جهت کاهش هزینه های تولید، ارایه گردید. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- پیمایشی و کاربردی بود. تعداد 15 سیستم در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1388 مورد بررسی قرار گرفتند. از آنجایی که جامعه محدود بود، کل جامعه به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفت. از چک لیست محقق ساخته به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات استفاده شد که روایی آن توسط متخصصین و پایایی آن با دقت 877/0 مورد تأیید قرار گرفت. در آمار توصیفی با استفاده از درصد فراوانی، مؤثرترین فاکتور و کم اثرترین فاکتور از دیدگاه متخصصین مشخص شد و فاکتورها از طریق آزمون Freidman رتبه بندی شدند. از نرم افزار SPSS به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، 29 پارامتر مؤثر به دست آمد و در 5 گروه طبقه بندی شد و اثرگذارترین آن ها در هر مشخصه تعیین گردید. نتیجه گیری: دستیابی به اهداف پروژه، مدیر پروژه را در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها یاری می رساند و تأثیر به سزایی در به انجام رسیدن پروژه های نرم افزاری دارد.

مقدمه: در دو دهه ی اخیر، آموزش عالی به عنوان یکی از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده ی جوامع پیشرفته نقش بسیار حیاتی در رشد و توسعه ی علوم، فن آوری اطلاعات و ارتباطات شبکه ی اینترنت ایفا نموده است. در آستانه ی قرن 21 که جهان به سمت محوری شدن دانش پیش میرود و نیاز متخصصان و مدیران آشنا به علوم پیشرفته بیش از پیش احساس میشود، آموزش عالی نیز مسؤولیت سنگینی را در قبال اجتماع و جامعه ی جهانی بر دوش خود احساس میکند. این مقاله در صدد شناسایی اجزای سرمایه ی فکری در نظام آموزش عالی دولتی پزشکی و غیر پزشکی استان اصفهان بوده است. روش بررسی: نوع پژوهش تحلیلی و جامعه ی آماری شامل کلیه ی اعضای هیأت علمی دانشگاه های اصفهان، صنعتی، کاشان، علوم پزشکی اصفهان و علوم پزشکی کاشان (1830 نفر) بود که با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی 480 نفر از آنان در سال 1390 انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل پرسش نامه ی استاندارد بر اساس مطالعه ی Torres بود که روایی آن با استفاده از روایی محتوایی و صوری و پایایی آن با استفاده از محاسبه ی ضریب Cronbach's alpha (97/0 = r) تأییدگردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار 18SPSS و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. یافته ها: سرمایه ی فکری و اجزای آن که شامل سرمایه ی انسانی، سرمایه ی ساختاری و سرمایه ی رابطه ای می باشد، در دانشگاه های دولتی استان،کمتر از سطح متوسط بود و رابطهی بین سرمایه ی انسانی، سرمایه ی ساختاری و سرمایه ی رابطه ای مثبت و معنی دار بوده است. از طرفی، بین میانگین اجزای سرمایه ی فکری در دانشگاه ها بر حسب محل و سابقه ی خدمت، تفاوت معنی داری مشاهده شد، به طوری که سرمایه ی ساختاری در دانشگاه اصفهان بیش از سایر دانشگاه های دولتی استان و نیز این سرمایه در اعضای هیأت علمی با سابقه ی کار 1 تا 10 سال بیش از 11 تا 20 سال بود. و از سوی دیگر، سرمایه ی انسانی و سرمایه ی رابطه ای در اعضای هیأت علمی با سابقه ی کار 21 سال به بالا بیش از 11 تا 20 سال بود؛ اما تفاوت بر حسب سایر مشخصات دموگرافیک معنی دار نبوده است. نتیجه گیری: دانشگاه ها با به کارگیری چارچوپ سرمایه ی فکری به عنوان یک ابزار اکتشافی، قادر به حل مشکلات جدید مدیریتی، اشاعه ی منابع نامشهود و نیز ارتباط با ذی نفعان و جامعه خواهند شد.

بیماری های غیر واگیر مسؤول مرگ بیش از 35 میلیون نفر در هر سال، یعنی نزدیک به دو سوم از کل مرگ و میر در جهان هستند. برای اولین بار در تاریخ بشر، سلامت مردم دنیا با تغییر چشم گیری مواجه است. بیماری های غیر واگیر خیلی بیشتر از بیماری های عفونی که در دهه های قبل گریبان گیر مردم بود، جان انسان ها را می گیرد. بیش از 80 درصد مرگ و میر ناشی از این بیماری ها در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می دهد و هر سال مبالغ عظیمی از درآمد کشورها به دلیل وجود این بیماری ها هدر می رود. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد بیماری های غیر واگیر زندگی 25 میلیون نفر را تا سال 2015 در سراسر منطقه ی خاور میانه تهدید می کند. همچنین ایران در دهه های آینده با توجه به بروز پدیده ی گذار اپیدمیولوژیک و افزایش بیماری های مزمن با بار اقتصادی ناشی از بیماری های مزمن مواجه می شود. این مطالعه با هدف بررسی بار اقتصادی و بهداشتی ناشی از این بحران جهانی، چالش ها و راهکارهــــای کنترل و پیشگیری ازآن انجام شد. مطالعه ی حاضر به صورت مروری و با مرور منابع کتابخانه ای و منابع علمی دیجیتال و چاپی از ژورنال های مختلف علمی، همچنین جست وجوی وب سایت های معتبر از جمــله CDC، WHO و... انجام گردید. بیماری های غیر واگیر هر ساله 35 میلیون مرگ در سراسر دنیا را به دنبال دارند و یک مانع مهم بر سر راه توسعه ی کشورها هستند. این بیماری ها افراد فقیر و آسیب پذیر جامعه را به شدت تحت تأثیر قرار داده اند و آن ها را به ورطه ی فقر می کشانند. مقابله با این بیماری ها با کنترل ریسک فاکتورهای آن ها و استفاده از تجربیات سایر کشورها و توصیه های کارشناسی سازمان های بین المللی امکان پذیر است.