مطالعات ملی

مطالعات ملی

مطالعات ملی 1386 پاییز شماره 31 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

هویت ملی در شعارهای انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی انقلاب
تعداد بازدید : 797 تعداد دانلود : 116
"شعارها نوعی قالب زبانی و نمادین برای بیان خواسته های انقلابی اند و با توجه به تولید شدنشان در جریان تحولات انقلابی و جایگاه کارکردی آنها در انگیزش و پویایی بخشیدن به انقلاب، از منابع قابل اعتنا در تحقیقات تاریخی می باشند. این مقاله در صدد است با بهره گیری از روش تحلیل محتوی، چگونگی بازتاب هویت ملی در شعارهای انقلاب را مورد تبیین قرار دهد. انتخاب موضوع هویت ملی در انقلاب، برای این پژوهش، از این رو واجد اهمیت است که هویت ایرانیان، به هنگام انقلاب، در آستانه دگرگونی در عناصر تشکیل دهنده اش قرار گرفته است. در این مقاله، دو جبهه خودی و دیگری، هر یک با شاخص های سرزمینی و فراسرزمینی تحلیل شده است. فراوانی ها نشان می دهد که چالش اصلی در انقلاب اسلامی بین دو عنصر خودی و دیگری سرزمینی است. دیگری فراسرزمینی به تبع تقابل با خودی سرزمینی یا خودی فراسرزمینی مورد چالش قرار گرفته و به خودی فراسرزمینی نیز در پیوند با سیاست انقلابی توجه شده است. شعارها نشان می دهد که هویت انقلابی ایرانیان در چالش با نظام بین المللی نیست. در واقع، هر چند بیگانه ستیزی و غرب ستیزی جزء جدایی ناپذیر هویت انقلابی است؛ اما پیدایش این رویکرد هویتی بیشتر برای رفع مشکلات داخلی بوده است."
۲.

نگرشی سازه انگارانه به هویت ملی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 492 تعداد دانلود : 804
"در این مقاله، تلاش شده تا با تکیه برنگرش سازه انگارانه، به عنوان یکی از نظریه های جدید و پرطرفدار مطالعات اجتماعی و روابط بین المللی، به بررسی اجتماعی مقوله هویت ملی در ایران پرداخته شود. بدین منظور، ابتدا به تشریح مبانی نظری سازه انگاری و ماهیت پدیده های اجتماعی و هویت از منظر این نظریه پرداخته و نشان داده شده که بر اساس این نگاه، چگونه ارزش ها و ایده های به هم پیوسته در عرصه اجتماعی، می توانند هویت های جمعی را برساخته و موجب تکوین آنها در عرصه بین المللی شوند. سپس عناصر هویت ملی در ایران بررسی شده و با بهره گیری از آمار و ارقام و نگرش سنجی های مختلف تلاش می کنیم تا نشان دهیم که این عناصر چگونه در عرصه جهانی بازتاب داده شده اند. بر این اساس، عناصر هویت ملی ایران در دو شاخص اصلی یعنی احساس هویت جمعی و نگرش مذهبی، بررسی شده و ابعاد مختلف گرایش های اجتماعی ایرانیان را هم در عرصه های قومی و در زمینه های مذهبی مورد کنکاش قرار داده ایم. دریافت ما، در این مقاله، این بوده است که به رغم تنوع قومی، احساس تعلق به نوعی هویت جمعی موجب شکل گیری هویت ملی در ایران شده که با گرایش مردم ایران به مذهب درآمیخته است. هر چند که نوع گرایش به مذهب، به گونه ای است که لزوما به رادیکالیسم نمی انجامد. این امر در نوع نگاه ایرانیان به مسایل جهانی نیز مشهود است. در نهایت، به بررسی این مقوله نیز پرداخته ایم که این عناصر هویتی چگونه در زمینه ارزش های موجود در عرصه جهانی و نیز نوع نگاه و تلقی دیگران از جامعه ایرانی، بازتاب داده شده است."
۳.

تبیین جامعه شناختی رابطه سرمایه فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 493 تعداد دانلود : 998
"در این مقاله، رابطه سرمایه فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه ابعاد نظری سرمایه فرهنگی و هویت اجتماعی به عنوان متغیرهای اصلی مستقل و وابسته تحقیق و نیز مطالعه سرمایه فرهنگی و هویت اجتماعی جوانان و نیز چگونگی پیوند آن دو می باشد. سرمایه فرهنگی، به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی جامعه شناسی، از اهمیت خاصی برخوردار است. سرمایه فرهنگی به تمرکز و انباشت انواع مختلف کالاهای ملموس فرهنگی و نیز قدرت و توانایی در اختیار گرفتن این کالاها و همچنین استعداد و ظرفیت فرد در شناخت و کاربرد این وسایل گفته می شود. از نظر صاحب نظران و متفکرین جامعه شناسی، سرمایه فرهنگی به سه مقوله فرهنگی درونی شده، سرمایه فرهنگی عینی و سرمایه فرهنگی نهادینه شده، قابل تفکیک است. مفهوم هویت نیز به دو معنی تشابه و تمایز معنی می شود. بعد تمایز آن در عرصه زندگی فردی و بعد تشابه آن در عرصه اجتماعی مطرح است. تمامی ابعاد دینی، خانوادگی، ملی، قومی و فرهنگی هویت در قالب هویت اجتماعی قرار می گیرند. جامعه آماری این تحقیق، دانشجویان شاغل به تحصیل دانشگاه کاشان در سال 1385 می باشند که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 350 نفر به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده از این پژوهش، بیانگر وجود رابطه معنادار بین دو متغیر سرمایه فرهنگی و هویت اجتماعی در سطح اطمینان 95 درصد را نشان می دهند."
۴.

جایگاه هویت در پایان نامه های دانشجویی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی جامعه شناسی علم
تعداد بازدید : 855
"با درک اهمیت و جایگاه «هویت» در مناسبات اجتماعی و تعاملات گروهی و با توجه به موقعیت بین رشته ای این مفهوم، این پژوهش درصدد است تا جایگاه موضوع و مفهوم هویت را در عناوین پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد و دکتری علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه های دولتی شهر تهران، در قالب بررسی کمی و استقرایی، مورد شناسایی قرار دهد و از این رو، به این پرسش اساسی می پردازد که چه تعداد از پایان نامه های دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه های دولتی شهر تهران، به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم، موضوع هویت را در عناوین و در دستور مطالعات خود داشته اند؟ در انجام این پژوهش، از روش و تکنیک تحلیل محتوا و در جمع آوری اطلاعات، از تمام شماری از 700 عنوان پایان نامه از 8 دانشگاه و مرکز آموزشی دولتی مستقر در شهر تهران استفاده شده و برای فهم بهتر موضوع، از دو مدل مفهومی بهره گرفته شده است. در مدل مفهومی اول، هویت به مثابه متغیری وابسته و متاثر از عناصر و مولفه های هویت ساز اعم از محیط داخلی و خارجی و در مدل مفهومی دوم، هویت به عنوان متغیری مستقل با طیف وسیعی از کارکردها و برون دادهای هویتی مورد توجه قرار گرفت. به کارگیری مفهومی موسع از هویت، منتج به این جمع بندی شد که حدود 40 درصد از پایان نامه ها، کم و بیش، موضوع هویت را در دستور کار خویش داشته اند. در برداشت مضیق و معطوف به صرف واژه «هویت»، تنها 6 عنوان پایان نامه و قریب به یک درصد از مفهوم مذکور بهره گرفته اند."
۵.

ریشه های هویت ایرانی در قیام میرزا کوچک خان جنگلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 816
"جنبش جنگل و قیام میرزا کوچک خان، در دوره ای از تاریخ پرهرج و مرج، پریشانی، فقر و دخالت خارجی صورت گرفت. در مورد این حرکت، دیدگاه های مختلفی در تاریخ معاصر ایران شکل گرفته که با هم متفاوت و حتی در مواردی متضادند. برخی آن را جنبشی ناسیونالیستی، برخی سوسیالیستی، برخی اسلامی و برخی دیگر نیز بدون داشتن مرام و مواضع مشخص دانسته و آن را فناتیک توصیف کرده اند. هر چند که منابع موجود تبیین کاملا شفاف و روشنی از ماهیت این حرکت ارایه نمی کنند، اما با توجه و تامل در حوادث رخ داده و تبیین شرایط حاکم بر آن و همچنین تکیه بر شواهد و قراین به جا مانده از حوادث آن ایام، تا حدود زیادی می توان به تفسیر و توجیه شکل و ماهیت آن پرداخت. تلاش مقاله حاضر در راستای نشان دادن سمت و سوی این قیام می باشد."
۶.

ایرانشناسی: روایت اجتماعی- فرهنگی قصه های ترکمنی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 489 تعداد دانلود : 969
این پژوهش، شامل مطالعه ای تفسیری درباره قصه های مردم ترکمن در شمال ایران است. محقق، با انجام مصاحبه هایی با ترکمن ها، نسبت به جمع آوری قصه های این قوم، همت گماشته است. مصاحبه، مهمترین ابزار دست یابی به اطلاعات در این زمینه بوده است. سپس، پژوهشگر با کمک نظریه «تفسیر فرهنگ» کلیفورد گیرتز، به تحلیل اجتماعی- فرهنگی قصه های جمع آوری شده پرداخته و این قصه ها را با قالب های گفتمانی مورد تفسیر قرار داده است. در این مقاله، به نتایج و چگونگی دست یابی به نشانه ها و معانی، به عنوان پایه های به وجود آورنده تفکر گفتمانی، توجه شده است.
۷.

معرفب و نقد کتاب: ملت و هویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 473 تعداد دانلود : 597
"کتاب «ملت و هویت» به خامه راس پول، در سال 1999م. از سوی انتشارات راتلج، لندن در 209 صفحه به انضمام نمایه در 5 صفحه، کتابنامه در 11 صفحه و پانوشت در 21 صفحه منتشر شده است. کتاب با پیشگفتاری مختصر شروع شده و با مقدمه ای کوتاه ادامه می یابد. سپس مولف مباحث خود را در پنج فصل تنظیم و ارایه می نماید. عناوین فصول به ترتیب عبارتند از: ظهور ملت باوری یا ناسیونالیسم، هویت ملی و هویت های دیگر، سه مفهوم از آزادی: لیبرالیسم، جمهوری خواهی و ناسیونالیسم، چند فرهنگ باوری، حقوق افراد بومی و ملت و سرانجام آیا پایان کار؟ نوشته با یادداشت های مربوط به فصول و نمایه مفاهیم و اعلام به پایان می رسد. معرفی نویسنده: راس پول دانشیار رشته فلسفه دانشگاه مک کوایر استرالیا است. او علاوه بر این کتاب، کتاب دیگری با عنوان «اخلاق و مدرنیته» نگاشته که در سال 1991 م. به عنوان کتاب ممتاز از سوی موسسه چویس برگزیده شده است. آنگونه که از پیشگفتار دو صفحه ای کتاب بر می آید، این کتاب بر اساس مواد و نوشته هایی که قبلا در مقالات مختلف به قلم نویسنده به چاپ رسیده با بسط بیشتر تدوین شده است."

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۶