بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1380 شماره 18

مقالات

۱.

عقل گرایی و نقل گرایی در فقه سیاسی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 570
خوارج اولین نقل‏گرایان جهان اسلام بودند و با ظهور معتزله و اشاعره، نزاع میان دو مکتب عقل‏گرایى و نقل‏گرایى برجسته و بارز گردید. مسأله اخباریین و اصولیین در تاریخ شیعه نیز به همین مسأله باز مى‏گردد. تقدم نقل بر عقل، اصل مهم معرفت‏شناختى در مکتب نقل‏گرایى است و در مقابل، ضرورت کاربرد عقل در فهم احکام الهى، از ویژگى‏هاى عقل‏گرایى است. با تلاش گسترده وحید بهبهانى، اخبارى‏گرى در ایران و عراق منقرض گردید و با همت شیخ مرتضى انصارى نیز دانش اصول فقه در حوزه‏ها نهادینه شد.
۳.

بنیادهای کارآمدی در فرهنگ اسلام و غرب

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 566
فرهنگ در لغت به معناى قصد سیر به سوى عالم بالاست و فرهنگ در حقیقت حاصل گفت‏وگوى خدا و انسان است. کارآمدى فرهنگ در سه حوزه ظاهر مى‏شود: معرفت، سیاست و هنر. فرهنگ کارآمد سناریوى علمى، سیاسى و هنرى براى جهان مى‏نویسد و زندگى در سایه این فرهنگ براى انسان معنا پیدا مى‏کند. کارآمدى فرهنگ اسلامى در دو حوزه معنویت (و ایمان) و اخلاق (و عدالت) است.
۴.

گذار از اسلام تاریخی به اسلام معنوی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 974
در این مقاله که چکیده یک سخنرانى است، ضمن معرفى اجمالى دو رویکرد در باب آشتى شریعت و تجدد، رویکرد سومى معرفى مى‏شود که بر مبناى آن، احکام فقهى تا زمانى که طریقیت خود را به سوى نیل به اهداف و غایات عالى دین حفظ کنند، باقى خواهند ماند.
۵.

تمدنی اندیشی؛ همگرایی یا واگرایی؟

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 948
نویسنده به بررسى سه مدل تمدنى‏اندیشى، یعنى مدل موج سوم تافلر، مدل برخورد تمدن‏هاى هانتینگتون و مدل لیبرال دموکراسى فوکویاما مى‏پردازد و سپس نتیجه مى‏گیرد که هیچ یک از این مدل‏ها با واقعیت‏هاى آینده جهان سازگارى ندارد.
۶.

جهانی شدن از دو منظر مخالفین و موافقین

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 281
این مقاله به نظریه منتقدان جهانى شدن فرهنگ و نقش ارتباطات و اطلاعات در پدیده جهانى شدن پرداخته و در مقام پاسخ به این پرسش است که آیا جهانى شدن فرهنگ به از بین رفتن سنت‏هاى بومى و هویت‏هاى ملى مى‏انجامد یا نه.
۷.

آیا جهان به سمت سوسیالیسم حرکت می کند؟

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 796
پس از انتشار گفت‏وگوى «دیالوگ سنت و مدرنیته»(1) با آقاى آقاجرى، آقاى محمدحسین ادیب در شماره سوم نشریه آبان مقاله‏اى در نقد آن منتشر کرد که در واقع ملاحظاتى انتقادى نسبت به بخش‏هایى از این مقاله بود و در عین حال حاوى دیدگاهى تازه مى‏باشد. ایشان معتقد است که دیدگاه اصلاح‏طلبان در باب دموکراسى و ضرورت‏هاى اجتماعى، یک دیدگاه موج دومى است و با ورود ایران به دوران فرامدرنیسم، شعارهاى اصلاح‏طلبان ارتجاعى و ناکارآمد خواهد شد.
۸.

لیبرالیسم آرمان گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 610
معرفى لیبرالیسم در ایران همراه با کاستى‏ها و نارسایى‏هایى است که غالباً موجب بدفهمى نسبت به لیبرالیسم شده است. محافظه‏کاران نولیبرال در دهه‏هاى اخیر برابرى و همبستگى را موجب تضعیف آزادى فردى دانسته‏اند؛ حال آن‏که بدون برابرى و همبستگى، آزادى در جامعه تحقق عینى نخواهد یافت. این سه مقوله در پیوند نزدیک و چند سویه با یکدیگر قرار دارند.
۹.

مقومات دموکراسی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 299
آزادى و دموکراسىِ ایجابى بر پایه سه مقوله تفرد، تکثر و تحمل بنا مى‏شود و مؤلفه‏هاى انتخابات دموکراتیک را مى‏توان انتخاب‏گرى و انتخاب‏پذیرى، انتقادگرى و انتقادپذیرى، رقابت‏گرى و رقابت‏پذیرى و پاسخ‏دهى و مسؤولیت‏پذیرى بر شمرد. دموکراسى ایجابى در شرایط سیاسىِ تنگ و انحصارطلبانه ایران قابل تحقق نیست و حضور گسترده مردم و جوانان در انتخابات اخیر نشان‏دهنده رأى منفى مردم به رفتار و الگوهاى سیاسى حاکمان است.
۱۰.

مردم سالاری دینی در مقابل یکه سالاری قرار می گیرد؛ نه دین سالاری

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 264
در این مقاله، ضمن بیان مبانى دموکراسى و نیز دو رویکرد در میان متفکران اسلامى در خصوص اندیشه سیاسى، بر این نکته تأکید شده است که مردم‏سالارى اسلامى یا دموکراسى اسلامى با رویکرد دوم کاملاً سازگار است.
۱۲.

آسیب شناسی اصلاحات در ایران

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 621
اگر جامعه ما دچار اصلاحات بنیادى نشود، حتى حفظ مجموعه‏اى به نام «ایران» دشوار خواهد بود. اصلاحات معطوف به آزادى نیازمند لایه‏هاى اجتماعى مناسبى است که در جامعه ما شکل نگرفته‏اند و نیز باید به دریافت مناسبى از مقولات و مفاهیم موجود در جریان مدرنیته و مدرنیزاسیون برسیم. بخشى از اصلاح‏طلبان، قدرت‏جویان سال‏هاى قبل هستند که دچار تحول شده‏اند. اصلاح‏طلبان برخى اشکالات ساختارى مشترک با جناح مقابل دارند و نتوانسته‏اند این مشکلات را حل کنند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲