پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

در این بررسی، روش‌های تحقیق به چهار گروه تاریخی، توصیفی پیمایشی، تجربی، و مروری تقسیم شدند. فراوانی هر یک از روش‌های تحقیق با توجه به متغیرهای تحقیق (جنسیت، مقطع تحصیلی، استنادها، بازه زمانی، و رشته تحصیلی) محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که عامل جنسیت در انتخاب روش تحقیق پایان‌نامه‌ها بی‌اثر بوده. مقطع تحصیلی (جز در دانشکده پرستاری و مامایی) عامل مؤثر در انتخاب روش تحقیق در دیگر دانشکده‌ها می‌باشد. همچنین انواع استناد (کتاب، مجله، منابع پیوسته، و دیگر منابع غیرچاپی) به‌عنوان عامل مؤثر دیگر در گرایش روش‌های تحقیق به سمت خاص، شناسایی شدند. عامل زمان نیز (جز در دانشکده بهداشت و تغذیه) در دیگر دانشکده‌ها، در انتخاب روش تحقیق، مؤثر بود. و بالأخره رشته‌های تحصیلی مورد بررسی نیز با توجه به ماهیت تحقیقاتی متفاوت آن‌ها، بر گرایش روش‌های تحقیق به سمت و سوی مختلف، اثرگذار بودند.

این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی انجام شده. نتایج نشان داد که رابطه معناداری در سطح 01/0 بین ضریب تأثیر و خود‌استنادی مجله وجود دارد، بدین‌معنا که مجلات با ضریب تأثیر پایین دارای خود‌استنادی کم‌تری هستند- یعنی خوداستنادی بر ضریب تأثیر مجله اثر مثبت دارد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه معناداری در سطح 01/0 در جهت منفی بین ضریب تأثیر و تعداد مقاله در حوزه علوم انسانی در سال­های مورد بررسی برقرار است؛ یعنی با افزایش تعداد مقالات، ضریب تأثیر مجله افزایش پیدا نمی‌کند. رابطه معناداری در سطح 01/0 بین تعداد مقاله و تعداد خوداستنادی مجله وجود دارد؛ بدین‌‌معنا که هرچه تعداد مقالات بیش‌تر باشد، تعداد خوداستنادی مجله افزایش می‌یابد. نتایج نشان داد که نرخ خوداستنادی مجله در حوزه علوم انسانی در سال­های مورد بررسی، روند نزولی داشته است. پس از حذف خوداستنادی مجله، رتبه 108 مجله کاهش، و 240 مجله افزایش یافته و در رتبه 23 مجله تغییری حاصل نشده است.‌

این تحقیق به بررسی روابط خوداستنادی و هم‌آیندی مؤلفان با ضریب تأثیر نشریات حوزه اقتصاد، نمایه‌سازی‌شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (آی‌اس‌سی) پرداخته است. نوع تحقیق، علم‌سنجی است که با استفاده از روش‌های تحلیل استنادی و کتابخانه‌ای به انجام رسیده. داده‌های تحقیق با استفاده از آی‌اس‌سی و تورق نشریات مورد مطالعه، گردآوری شده است. خوداستنادی، هم‌آیندی مؤلفان، و ضریب تأثیر نشریات مورد مطالعه، متغیرهای تحقیق را تشکیل می‌دهند. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که خوداستنادی و هم‌آیندی مؤلفان، روابط معناداری با ضریب تأثیر نشریات مورد مطالعه دارند. وجود رابطه معنادار بین هم‌آیندی مؤلفان و خوداستنادی نشریات مورد مطالعه، از دیگر نتایج تحلیل همبستگی است.

جامعه پژوهش حاضر، کتابداران کاربر نرم­افزار سیمرغ در 44 کتابخانه دانشگاهی بودند. نتایج نشان داد که میزان درک کلی کتابداران پاسخگو از واژگان محیط رابط نرم­افزار سیمرغ 4/58% بود که با میزان درک مطلوب (80%) تفاوت معنادار داشت. تفاوت معناداری بین میانگین نمرات میزان درک کتابداران زن و مرد از واژگان محیط رابط نرم­افزار وجود نداشت؛ اما بین میزان درک کتابداران شاغل در بخش­های مختلف کتابخانه از واژگان محیط رابط، در سطح 05/0 تفاوت معنادار وجود داشت. بین میانگین نمرات میزان درک کتابداران از واژگان بخش فنی نرم­افزار و واژگان بخش جستجو تفاوت معنادار وجود نداشت. همچنین بین میزان درک کتابداران با مقاطع تحصیلی مختلف، کتابداران دانش‌آموخته در رشته کتابداری و دانش‌آموخته در دیگر رشته­ها، و کتابداران با سوابق و تجربه کاری مختلف، تفاوت معنادار وجود نداشت. برگزاری دوره­های آموزش نرم­افزار و استفاده از راهنمای نرم­افزار، در سطح 05/0 بر قابلیت درک واژگان محیط رابط نرم­افزار در حد زیاد مؤثر بود.

هدف این پژوهش تعیین میزان همخوانی محیط رابط پایگاه‌ها‏ی اطلاعاتی «ابسکو»، «امرالد»، «پروکوئست»، و «ساینس دایرکت» با عناصر رفتار اطلاع‏یابی مدل «الیس» است که عبارت‌اند از: شروع، پیوند‏یابی، مرور، تمایز، بازبینی، و استخراج. پژوهشگران با استفاده از روش مشاهده مستقیم و استفاده از یک سیاهه بازبینی به بررسی میزان پشتیبانی محیط رابط پایگاه‏های مورد بررسی از کارکردهای عناصر این مدل پرداخت. نتایج نشان داد که در طراحی رابط‏کاربر پایگاه‌ها‏ی مورد بررسی، عناصر رفتار اطلاع‏یابی مدل الیس کم‌تر مورد توجه واقع شده‏‏اند. ازجمله عنصر «شروع»، «پیوند‏یابی» و «تمایز» تا حدودی به‌وسیله برخی از محیط‌های رابط‏کاربر پایگاه‌های مورد بررسی حمایت می‏‏شوند؛ ‏اما دیگر عناصر رفتار اطلاع‏یابی (تورق، بازنگری، و استخراج) در ساختار رابط‏کاربر این پایگاه‌ها ‏‏لحاظ نشده‏‏اند. به‌طورکلی میزان مطابقت و همخوانی رابط‏کاربر پایگاه‌ها‏ی اطلاعاتی با عناصر رفتار اطلاع‏یابی الیس در حد متوسط است. بنابراین، استفاده از این عناصر در طراحی و ارزیابی محیط رابط می‏‏تو‏‏اند تأثیر زیادی بر بهینه‏شدن محیط رابط پایگاه‌های اطلاعاتی و درنتیجه بر فرآیند جستجو و بازیابی داشته باشد.

در پژوهش حاضر، مجموعه­ای برابر با 64 فراموتور جستجو شناسایی، و در نهایت 19 فراموتوری که رایگان، قابل دسترس، و سازگار با اهداف پژوهش بودند به‌عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات، یک سیاهه وارسی محقق­ساخته مورد استفاده قرار گرفت. بر مبنای نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش، مشخص شد که کلیه 19 فراموتور مورد بررسی از عملگر AND (و)، جستجوی عبارتی، تنظیم تعداد نتایج در هر صفحه، حفظ سؤال جستجوشده، و راهنمای کمکی برخوردارند؛ اما امکانات جستجوی کلمات فرامتنی در سایت‌ها و نمایش حجم صفحات جستجوشده در هیچ فراموتوری مشاهده نشد. همچنین امکاناتی از قبیل کوتاه­سازی، جستجوی کلیدواژه‌ها در عنوان و آدرس سایت، و نیز نمایش مختصری از متن، در حد بالایی (در 18 فراموتور جستجو) پشتیبانی می­شود. سیاهه وارسی به‌کاررفته در این پژوهش می­تواند به‌منزله یک مدل در جهت مطالعه امکانات جستجو در موتورهای جستجو، کتابخانه­های دیجیتال، و دیگر ابزارهای جستجو در اینترنت، توسط دیگر محققین به‌کار برده شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نرم‌افزارهای مدیریت محتوا و داوری مجله‌های علمی به منظور شناسایی ویژگیهای ضروری انجام شده است. در این پژوهش قابلیت‌ها و امکانات نرم‌افزاری نمونه‌های موجود که در داخل و خارج از کشور مورد استفاده قرار ‌می‌گیرند تجزیه و تحلیل شده و در قالب جدولی ارائه شدند. سپس با استفاده از این جدول، همراه با یک سری اطلاعات دیگر پرسشنامه‌ای تهیه شده و برای نظرسنجی و نیازسنجی در اختیار 15 نفر متخصص (داور، سردبیر، طراح یا پژوهشگر نرم‌افزار) قرار گرفت. بر‌اساس فراوانی به‌دست آمده برای هر ویژگی از نظر متخصصان، ویژگیهای لازم و ضروری برای یک نرم‌افزار مدیریت فرایند داوری به سه گروه ویژگیهایی با فراوانی 15-10، 10-5، و 5-0 تقسیم‌بندی شدند. اکثریت ویژگیهای یک نرم‌افزار فرایند داوری، از دیدگاه متخصصان در گروه ویژگیهایی با فراوانی 15-10 قرار گرفتند. در نهایت باید گفت که ویژگیهای گروه اول (فراوانی 15-10) حتماً باید در طراحی یا خرید نرم‌افزار داوری برای یک مجله لحاظ شوند. در نظر گرفتن ویژگیهای گروه دوم (فراوانی 10-5) با توجه به شرایط و امکانات مجله توصیه می‌شوند. از ویژگیهای گروه سوم به‌علت کم‌بودن تعداد در این طرح صرف‌نظر شده و می‌توان آنها را جزء گروه دوم و ویژگیهای پیشنهادی به‌حساب آورد.

فراموشی سازمانی، توانایی حذف دانش منسوخ و ناکارآمد است و بخش مهمی از پویایی دانش در سازمان‌ها محسوب می‌شود. فراموشی سازمانی با پویایی دانش مرتبط است و در یادگیری سازمانی، ضروری است که برای همگامی با محیط کنونی، برنامه‌های جدید و روندهای اجرایی استاندارد اتخاذ شوند. در این مسیر، توجه به فراموشی سازمانی می‌تواند در موفقیت برنامه‌های یادگیری سازمانی، مؤثر باشد. در این مقاله، پس از پرداختن به مفاهیمی چون دانش سازمانی و یادگیری سازمانی، به فراموشی سازمانی و نقش آن در سازمان‌ها پرداخته شده است.