شیلا صفوی همامی

اختلال یادگیری ریاضی[1] از اختلالات شایع یادگیری در مدارس به شمار می رود که در آن کودکان با وجود داشتن هوش طبیعی، توانایی یادگیری و درک مهارت های ریاضی را ندارند. این امر ممکن است به دلیل اختلال در تمرکز، مشکلات حافظه یا هماهنگ نبودن کامل حرکات بدن به وجود آید. در این تحقیق اثر بازی های رایانه ای و حرکتی به صورت مقایسه ای بر کارکردهای اجرایی، عملکرد تحصیلی و تبحر حرکتی دانش آموزان بررسی شد. به این منظور 20 دانش آموز دختر با اختلال یادگیری ریاضی با دامنه سنی 8 تا 9 سال جهت همگن بودن دو گروه براساس نمره ریاضی کی مت به دو گروه متوازن تقسیم شدند (n=10). آزمودنی های گروه 1 به مدت 8 هفته 3 جلسه ای به مدت 45 دقیقه به بازی های حرکتی و آزمودنی های گروه 2 در همین بازه زمانی به انجام بازی های رایانه ای پرداختند. آزمون های ریاضی کی مت (برای تشخیص و ارزیابی عملکرد تحصیلی)، برونینکز اوزرتسکی، استروپ و آزمون N-back در مراحل پیش آزمون و پس آزمون گرفته شد. نتایج نشان داد بازی های رایانه ای در مقایسه با بازی های حرکتی بر کارکردهای اجرایی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلال یادگیری ریاضی تأثیر بیشتری داشته و در مقابل بازی های حرکتی بر تبحر حرکتی این دانش آموزان مؤثرتر بوده است.

مقدمه: افتادن یکی از دلایل عمده صدمات ناخواسته و مرگ و میر در افراد سالمند می باشد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر یک دوره تمرینات پیلاتس و مربع گام برداری بر کارکردهای شناختی و جسمانی مرتبط با افتادن و ترس از افتادن در زنان سالمند بود. روش کار: پژوهش نیمه تجربی حاضر بر روی 20 زن سالمند با دامنه سنی 60 تا 70 سال انجام شد. شرکت کنندگان به صورت در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه تمرینات پیلاتس (10 نفر) و مربع گام برداری (10 نفر) تقسیم شدند. هر دو گروه به مدت 12 هفته تمرین و در پیش آزمون و پس آزمون شرکت کردند. از نرم افزار دسته بندی کارت های ویسکانسین، آزمون حافظه وکسلر، استورک، تعادل برگ و مقیاس بین المللی کارآمدی افتادن به ترتیب جهت اندازه گیری کارکردهای اجرایی، حافظه، تعادل ایستا، تعادل پویا و ترس از افتادن استفاده شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه های تکراری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد اثر اصلی زمان اندازه گیری بر متغیرهای تعداد طبقات، خطای درجاماندگی، حافظه، تعادل ایستا، تعادل پویا و ترس از افتادن معنادار مشاهده شد. میانگین امتیازات خطای درجاماندگی و ترس از افتادن در پس آزمون نسبت به پیش آزمون به طور معناداری کاهش و میانگین امتیازات تعداد طبقات، حافظه، تعادل ایستا، تعادل پویا در پس آزمون نسبت به پیش آزمون افزایش داشته است. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که هر دو نوع تمرین می توانند به عنوان یک شیوه مداخله ای مناسب جهت بهبود کارکردهای شناختی و جسمانی مرتبط با افتادن و کاهش ترس از افتادن در زنان سالمند استفاده شوند.

استفاده از دستورالعمل های توجه، از متغیرهای مهم در روند یادگیری مهارت حرکتی است. هدف از این مطالعه، بررسی اثر نوع دستورالعمل های توجه، بازخورد و خودمختاری در یادگیری حرکتی کودکان بود. بدین منظور از 36 کودک (میانگین سنی 45/0 ± 05/7 سال) خواسته شد که با دست غالب خود، تکلیف بولینگ را انجام دهند. آنها به 3 گروه (توجه بیرونی، توجه درونی و کنترل) تقسیم شدند. شرکت کنندگان در مرحله اکتساب، براساس بازخورد و شرایط انتخاب (خودمختاری)، تکلیف خود را در 4 حالت به شکل موازنه متقابل انجام دادند. 24 ساعت بعد از مرحله اکتساب در هریک از حالات (1. بدون دریافت بازخورد و بدون داشتن شرایط خودمختاری، 2. دادن بازخورد، 3. داشتن خودمختاری، 4. دادن بازخورد و داشتن خودمختاری)، آزمون یادداری انجام گرفت. داده ها با استفاده از آزمون های واریانس و کوواریانس تجزیه وتحلیل شد. نتایج آزمون ها نشان داد نوع تمرکز توجه بدون دادن بازخورد و خودمختاری از دقت بیشتری در بولینگ برخوردار بود، به طوری که گروه توجه بیرونی در حالت بدون داشتن شرایط خودمختاری نتایج بهتری را کسب کردند. همچنین گروه توجه بیرونی در حالت خودمختاری، یادگیری بهتری نسبت به سایر شرایط داشتند. مطالعه حاضر، تأثیر مفید نوع دستورالعمل توجه، بازخورد و خودمختاری در یادگیری حرکتی کودکان را نشان نداد.

هدف این پژوهش تعیین اثر سطح مهارت بر اجرای مهارت دریبل فوتبال در شرایط انسداد تحت فشار بود. 20 بازیکن ماهر عضو تیم فوتبال دانشگاه و 20 دانشجوی مبتدی تربیت بدنی عمومی (فوتبال) را اخذ کرده بودند (دامنه سنی 25-18 سال) در این تحقیق شرکت کردند. با استفاده از آزمون ایگلی مهارت دریبل فوتبال در دو مرحله بدون فشار و در شرایط فشار ترکیبی اجرا شد. در پژوهش حاضر برای ایجاد شرایط فشار از ترکیب دو نوع فشار، ایجاد رقابت بین شرکت کنندگان و دوربین فیلم برداری استفاده گردید. به منظوراطمینان از اعمال شرایط فشار، سطح اضطراب رقابتی با استفاده از نسخه دوم سیاهه اضطراب رقابتی-حالتی و تعداد ضربان قلب شرکت کنندگان اندازه گیری شد. برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر برای مقایسه میانگین امتیازات و همچنین از آزمون t مستقل برای مقایسه میانگین امتیازات دو گروه در شرایط بدون فشار و آزمون t همبسته جهت مقایسه میانگین امتیازات دو گروه در شرایط بدون فشار و تحت فشار ترکیبی استفاده شد (05/0P≤). نتایج نشان داد عملکرد گروه ماهر در شرایط فشار افت و عملکرد گروه مبتدی در شرایط فشار بهبود یافت. این احتمال وجود دارد که شرایط فشار در گروه مبتدی سبب افزایش تلاش برای اجرای بهتر و در نتیجه بهبود عملکرد شد. همین طور شاید بتوان گفت نقش انگیزشی شرایط فشار باعث بهبود عملکرد در افراد مبتدی شده است. در افراد ماهر نیز احتمال می رود درگیر سازوکارهای تمرکز بر مهارت می شوند و ظرفیت کمتری از منبع توجه را در اختیار اجرای مهارت قرار می دهند که شواهدی تجربی در تأیید تئوری نظارت آشکار می باشد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر استرس محدودیت حرکتی بر یادگیری و حافظه فضایی رت های نر پیر و جوان بود. تعداد 24 رت نر نژاد ویستار از پژوهشکده رویان اصفهان در دو گروه سنی سه ماهه (جوان) و 12 ماهه (پیر) انتخاب شدند و براساس وزن در چهار گروه شش تایی تقسیم شدند. پس از یک هفته سازگاری با محیط لانه و تردمیل، هر گروه با توجه به برنامه خاص خود شامل، گروه استرس محدودیت حرکتی (روزی دو ساعت به مدت هفت روز) و گروه کنترل به تمرین پرداختند. برای اندازه گیری میزان یادگیری و حافظه فضایی از آزمون مازآبی موریس استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس دوطرفه انجام شد. نتایج نشان داد که استرس محدودیت حرکتی، یادگیری رت های پیر و جوان را تخریب می کند؛ اما بر حافظه فضایی آن ها اثر معناداری برجای نمی گذارد؛ به طوری که یادگیری رت های جوان دراثر استرس در مقایسه با رت های پیر کمتر تخریب می شود. نتایج حاصل از پژوهش به ت أ ثیر منفی استرس محدودیت حرکتی به ویژه در یادگیری اشاره دارد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر 12 هفته تمرین مهارت های حرکتی ظریف بر کنش های اجرایی شامل حافظه کاری، حل مسئله و کنترل بازداری در دانش آموزان شش تا ده ساله  مبتلا به اختلال یادگیری بود. 30 دانش آموز از بین دانش آموزان مرکز اختلالات یادگیری به شکل تصادفی انتخاب و به صورت همگن بر اساس جنسیت و پایه تحصیلی به دو گروه کنترل و آزمایش ( 15 = n ) تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت 12 هفته به صورت 24 جلسه یک ساعته به تمرین مهارت های ظریف با تأ کید بر مهارت های هماهنگی بینایی حرکتی و یکپارچگی بینایی فضایی طبق بسته تمرینی رینی و ورنر (1976) پرداختند؛ اما گروه کنترل،  در طول مدت پژوهش، فعالیت های سازمان یافته ورزشی را دریافت نکردند. از آزمون برج لندن، آزمون استروپ و خرده آزمون فراخنای اعداد و مقیاس هوشی وکسلرچهار، درمراحل پیش آزمون و پس آزمون برای جمع آوری داده ها استفاده شد. از تحلیل کوواریانس برای مقایسه تفاوت میانگین گروه ها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که تمرین مهارت های حرکتی ظریف بر کنش های اجرایی (حل مسئله، حافظه کاری، کنترل بازداری) دانش آموزانِ با اختلال یادگیری، مؤثر بود (05/0 ≥ P ). مداخله مهارت های حرکتی ظریف، یک شیوه مؤثر برای بهبود حافظه کاری، حل مسئله و کنترل بازداری در دانش آموزانِ با اختلال یادگیری است.

هدف از تحقیق حاضر مقایسه میزان تأثیرگذاری تمرین های ادراکی - حرکتی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر پایه اول و پایه ششم بود. ابتدا دانش آموزان هر کدام از دوره ها (50 دانش آموز پایه ی اول و 50 دانش آموز پایه ی ششم) از لحاظ عملکرد ادراکی - حرکتی، عملکرد شناختی و پیشرفت تحصیلی دروس ریاضی و فارسی مورد ارزیابی قرار گرفتند و سپس بر اساس نتایج آزمون های به دست آمده، دانش آموزان هر پایه به دو گروه کنترل و تجربی همگن تقسیم شدند. گروه تجربی، به مدت 8 هفته (3 جلسه در هفته) و هر جلسه 45 الی60 دقیقه به تمرین های منتخب ادارکی - حرکتی پرداختند. سپس، هر دو گروه با سنجش عملکرد تحصیلی مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و وابسته استفاده شد. نتایج نشان داداثر تمرینات ادراکی حرکتی بر عملکرد تحصیلی شرکت کنندگان پایه اول معنی دار ولی در شرکت کنندگان پایه ششم غیر معنی دار بود . بنابر نتایج تحقیق، تاثیر پذیری پیشرفت تحصیلی کودکان از فعالیت های ادراکی - حرکتی در دوره پیش عملیاتی متفاوت از عملیات عینی می باشد. کلید واژگان: تمرینات ادراکی - حرکتی،، دوره پیش عملیاتی، دوره عملیاتی عینی،عملکرد تحصیلی.

هدف گزینی از جمله مؤلفه های انگیزشی است که برای بهبود یادگیری مهارت های ورزشی به کار می رود. هدف از تحقیق حاضر، تعیین تأثیر هدف گزینی آسان و دشوار بر اکتساب و یادگیری پرتاب آزاد بسکتبال در دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر بود. نمونه این پژوهش 21 نفر از دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر 13 – 8 سال شهر اصفهان بودند که در دو گروه هدف گزینی آسان و دشوار قرار گرفتند. شرکت کنندگان 9 جلسه به اکتساب تکلیف ملاک پرداختند. آزمون پرتاب آزاد بسکتبال به عنوان ابزار پژوهش استفاده شد. پیش آزمون قبل از جلسات اکتساب و آزمون های اکتساب در طول جلسات اکتساب و آزمون های یادداری فوری و تأخیری به ترتیب پس از 2 و 10 روز بی تمرینی برگزار شد. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس و اندازه های تکراری و آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد گروه هدف گزینی آسان در مراحل اکتساب و یادداری، بهبود معنا دار اجرا داشتند (P< 0.05)، درحالی که گروه هدف گزینی دشوار بهبودی اجرا نشان ندادند. یافته ها، استفاده از هدف گزینی آسان به جای هدف گزینی دشوار را برای آموزش پرتاب آزاد بسکتبال به کودکان کم توان ذهنی پیشنهاد می کند.

انطباق ویژگی های صفتی شاگردان با شیوه های آموزش و تمرین مهارت های ورزشی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تعامل خودپنداره بدنی با تمرین به روش مربی مدار و خودتنظیم در اکتساب، یادداری و انتقال سرویس والیبال در دختران سنین دانشگاهی بود. شرکت کنندگان 50 دانشجوی دختر 25- 18 سال بودند که در گروه های خودپنداره بدنی بالا و پایین قرار گرفتند و سپس هر کدام از این دو گروه به زیرگروه ها شامل گروه تمرین کننده به روش مربی مدار یا خودتنظیم تقسیم شدند. شرکت کنندگان در محیط تمرینی ویژه خود به مدت شش هفته به صورت هفته ای چهار جلسه به تمرین مهارت ملاک پرداختند. از آزمون های سرویس والیبال ایفرد و پرسشنامه خودپنداره بدنی برای گردآوری داده ها استفاده شد. آزمون های اکتساب در هر هفته، آزمون یادداری پس از سه روز از آخرین جلسه تمرین و آزمون انتقال به فاصله یک ساعت پس از آزمون یادداری اخذ شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه های تکراری و تحلیل واریانس تحلیل شد. یافته ها نشان داد گروه خودپنداره بالا با روش تمرینی خودتنظیم بیشترین پیشرفت را در مراحل اکتساب، یادداری و انتقال نشان دادند و سایر گروه ها عملکرد نسبتاً مشابهی داشتند. یافته ها به وضوح بیان می کنند فراگیران مهارت سرویس والیبال با داشتن خودپنداره بدنی بالا و انجام تمرین به روش خودتنظیم بیشترین میزان اکتساب و یادگیری مهارت را خواهند داشت.

در پژوهش حاضر تأثیر ترکیب های مختلف موسیقی و حرکات هماهنگ بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر بررسی شد. به این منظور 40 کودک کم توان ذهنی پسر 8 تا 14 ساله، به طور تصادفی در چهار شیوه تمرینی شامل حرکات هماهنگ با زمینه موسیقی گام ماژور (ریتم سریع)، حرکات هماهنگ با زمینه موسیقی گام مینور (ریتم کند)، حرکات هماهنگ بدون زمینه موسیقی، و بدون تمرین- بدون موسیقی (کنترل) قرار گرفتند. برای اندازه گیری مشکلات رفتاری، از سیاهه راتر- نسخه والدین (فرم آ) استفاده شد. پیش آزمون قبل از دوره پژوهش و پس آزمون پس از دوازده هفته تمرین ( 36 جلسه) گرفته شد. برای تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل واریانس یکراهه استفاده شد. نتایج نشان داد که شیوه تمرینی ""حرکات هماهنگ همراه با موسیقی گام ماژور"" مشکلات رفتاری کودکان را به طور معناداری (05/0>P) کاهش داد؛ اما شیوه های تمرینی ""حرکات هماهنگ با زمینه موسیقی گام مینور"" و "" حرکات هماهنگ بدون زمینه موسیقی"" کاهش معناداری در مشکلات رفتاری کودکان عقب مانده ذهنی ایجاد نکرد. در طول دوره پژوهش تغییر چشمگیر در نمره های مشکلات رفتاری شرکت کنندگان گروه کنترل دیده نشد.

این تحقیق به منظور مقایسه اثر بازخورد خودکنترلی و تخمین خطا بر اکتساب و یادداری تکلیف تعادلی در کودکان و بزرگسالان انجام گرفت. در این تحقیق، 96 آزمودنی (48 کودک در دامنه سنی 12-8 سال و 48 بزرگسال در دامنه سنی 22-18 سال) از دانش آموزان آموزش و پرورش و دانشجویان دانشگاه اصفهان بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و سپس به طور تصادفی بر اساس دامنه سنی، جنسیت، برنامه دریافت بازخورد و تخمین خطا در 16 گروه قرار گرفتند. تکلیف مورد نظر حفظ تعادل به مدت 30 ثانیه بر روی دستگاه تعادل سنج بود. هر یک از گروه ها به مدت 4 روز در 8 دسته 5 کوششی در دوره اکتساب شرکت داشتند. در آخرین دسته روز چهارم، آزمون اکتساب و 72 ساعت پس از آن آزمون یادداری انجام گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل واریانس عاملی تحلیل شد. براساس نتایج، در مرحله اکتساب اثر اصلی نوع بازخورد معنیدار بود و زمان حفظ تعادل گروه خودکنترل در آزمون اکتساب به طور معنیداری بیشتر از گروه جفت شده بود، اما اثر اصلی جنسیت، دامنه سنی و تخمین خطا معنیدار نبود. در مرحله یادداری، اثر اصلی دو متغیر نوع بازخورد و جنسیت معنیدار بود، به طوریکه زمان حفظ تعادل مردان در آزمون یادداری به طور معنیداری بیشتر از زنان بود، در حالیکه اثر اصلی دامنه سنی و تخمین خطا معنیدار نبود (05/0P<). با توجه به نظریه زیمرمن در خودتنظیمی که خودکنترلی نیز بخشی از آن است، نتایج حاصل به طور کلی این نظریه را تأیید کرد. بر اساس یافته های این پژوهش نتیجه گیری میشود که شیوه تمرین خودکنترلی به ویژه بازخورد خودکنترلی در اکتساب و یادداری مهارت ها در کودکان و بزرگسالان مؤثر است. همچنین تخمین خطا در گروه خودکنترل در مرحله اکتساب عملکرد بهتری داشته است.